Cũng giống như Việt Nam, Trung Quốc có những đại vấn đề nhức nhối trầm kha trong giáo dục.
Quan sát cuộc tổng cải cách giáo dục của quốc gia này giúp chúng ta rút ra được nhiều bài học sát thực, hữu ích.
Trong những năm gần đây, dưới áp lực của nguồn giáo dục chất lượng cao, nhiều gia đình Trung Quốc đã cải thiện thành tích của con em mình bằng cách mua nhà có vị trí gần trường học chất lượng cao hoặc cậy đến những khóa học dạy kèm. Điều này khiến giá nhà gần các khu học xá ngày càng tăng cao và các hoạt động đào tạo sau giờ học cũng mở ra tràn lan.
Để giảm bớt áp lực cho học sinh và phụ huynh, \”dẹp loạn\” các cơ sở đào tạo ngoại khóa, đồng thời nâng cao tiêu chí và cơ chế tuyển chọn nhân tài, Trung Quốc đã ban hành một loạt chính sách quan trọng.
Những cải cách và biện pháp mới của Trung Quốc đã đánh thẳng vào những điểm nhức nhối của giáo dục hiện nay và những vấn đề xã hội nóng bỏng khác, khơi dậy sự quan tâm rộng rãi và những cuộc thảo luận sôi nổi trong toàn xã hội.
Đầu tiên, chấn chỉnh các cơ sở dạy thêm
Vào đầu năm, một tin tức nặng nề đã bùng nổ trong giới phụ huynh Bắc Kinh: thông báo của Ủy ban Giáo dục một số quận ở Bắc Kinh về việc đình chỉ các cơ sở dạy thêm. Thông báo này đã giáng một đòn mạnh vào các cơ sở đào tạo ngoại tuyến bùng nổ trong thời kỳ đại dịch.
Sau đó, bắt đầu từ Bắc Kinh, biện pháp chấn chỉnh này dần dần lan rộng ra toàn quốc. Khi đó, nhiều giáo viên, giảng viên nghĩ rằng \”mùa xuân\” của giáo dục trực tuyến đã đến, nhưng họ không nhận ra rằng đây mới chỉ là bước đầu trong việc chấn chỉnh đào tạo.
Tiếp theo, các trường mầm non chính thức thực hiện \”xóa bỏ chương trình tiểu học\”
Trung Quốc đã ban hành dự thảo để lấy ý kiến về luật giáo dục mầm non, trong đó yêu cầu \”nhà trẻ không được dạy nội dung giáo dục tiểu học và không được thực hiện các hoạt động vi phạm pháp luật về phát triển thể chất và tinh thần của trẻ mầm non\”.
Ngay khi dự thảo lấy ý kiến được đưa ra, phụ huynh lo lắng không biết làm thế nào để hoàn thành chương trình chuyển tiếp từ mẫu giáo lên tiểu học nếu không học trước? Nếu trẻ không học ngay từ trường mẫu giáo, trẻ có bị thua ở vạch xuất phát không?
Hai vấn đề này nảy sinh từ sự hiểu nhầm dự thảo lấy ý kiến: không dạy nội dung tiểu học ≠ không bồi dưỡng năng lực học tập của trẻ. Sáng kiến này thực tế đưa ra các tiêu chuẩn giảng dạy cao hơn cho các trường mẫu giáo, cho phép các trường giáo dục trẻ em theo cách tự nhiên hơn, hạnh phúc hơn và có lợi hơn cho việc học tập suốt đời.
Và để đối phó với vấn đề \”liên kết mầm non – tiểu học\” mà phụ huynh thường quan tâm, Trung Quốc đã ban hành \”Ý kiến chỉ đạo của Bộ Giáo dục về việc thúc đẩy mạnh mẽ mối liên kết giữa các trường mẫu giáo và tiểu học\”.
Ý kiến chỉ đạo làm rõ hai điểm:
1. Trường tiểu học thực hiện nghiêm túc việc nhập học miễn thi vùng lân cận, nhà trẻ không được thành lập các lớp học đầu vào tiểu học
2. Ngăn chặn việc đưa nội dung, phương pháp giáo dục tiểu học sang nhà trẻ
Sau đó, cải cách kỳ thi tuyển sinh vào trung học phổ thông
Ngay từ năm 2010, \”Đề cương Kế hoạch quốc gia về cải cách và phát triển giáo dục trung hạn và dài hạn (2010-2020)\” đã nêu cao biểu ngữ: trong thời gian tới, quy mô tuyển sinh trung học phổ thông và trung học dạy nghề sẽ ngang nhau.
Hệ thống giáo dục của Trung Quốc bao gồm 4 cấp bậc: bậc mầm non, bậc tiểu học, bậc trung học, và bậc cao (cao đẳng, đại học và sau đại học Kỳ thi trung khảo ở Trung Quốc là bước chuyển tiếp từ cấp trung học cơ sở lên trung học phổ thông. Điểm số này sẽ quyết định việc thí sinh theo học tiếp trường trung học hay chuyển qua trường nghề.
Hà Nam, một tỉnh thử nghiệm lớn, có tỷ lệ nhập học cao trung thấp hơn: năm 2019, số lượng đăng ký cho kỳ thi tuyển sinh trung học phổ thông Hà Nam đạt 1,41 triệu người, trong khi số lượng tuyển sinh trung học phổ thông của tỉnh chỉ là 730.000, có nghĩa là 680.000 người không vào học tại trường trung học phổ thông mà nhập học trường trung học dạy nghề, tỷ lệ chấp nhận vào trường trung học phổ thông chỉ đạt 51%.
Tuy nhiên, cường độ chính sách mà các tỉnh, thành phố triển khai chưa đồng bộ. Phải đến tháng 4 năm nay, việc đổi mới kỳ thi tuyển sinh trung học mới được thực hiện với động lực lớn trên cả nước.
Cải cách 1: Điều chỉnh tỷ lệ tuyển sinh trung học phổ thông và trung học dạy nghề xuống 50%-50%
Cải cách 2: Cấm tất cả các trường học và cơ sở giáo dục tuyển sinh học sinh lưu ban sơ trung
Hai cuộc cải cách được thực hiện chủ yếu vì ba lý do:
1. Nhà nước điều chỉnh tỷ trọng nhân tài theo cách bố trí công nghiệp
2. Không phải ai cũng phù hợp với các khóa học văn hóa
3. Đảm bảo sự công bằng của giáo dục
Ba tháng sau, \”chính sách giảm kép\” được đưa ra khiến ngành công nghiệp dạy thêm phải trải qua \”mùa đông lạnh nhất\”.
Chính sách \”giảm kép\”
Quốc vụ viện Trung Quốc ban hành \”Ý kiến về việc giảm nhẹ gánh nặng bài tập của học sinh trong chương trình giáo dục bắt buộc và gánh nặng của việc đào tạo ngoài trường\”. \”Giảm kép\” một mặt yêu cầu giảm toàn bộ số lượng và thời lượng làm bài tập về nhà, để giảm gánh nặng về bài tập về nhà cho học sinh.
Theo đó, chính quyền Trung Quốc cấm hoàn toàn việc dạy thêm bên trong trường học và dạy thêm vào cuối tuần. Chính quyền địa phương không được phép phê duyệt các công ty dạy thêm mới và buộc những trung tâm hiện tại phải đăng ký dưới tên tổ chức phi lợi nhuận. Những nơi này cũng phải ngừng nhận vốn đầu tư nước ngoài và không được phép dạy các môn học hay chương trình giảng dạy nước ngoài vượt quá tiêu chuẩn.
Tại Trung Quốc, những lớp dạy kèm sau giờ học được đánh giá quan trọng trong việc giúp đỡ học sinh vượt qua kỳ thi trung học và đại học. Chủ trương trên không đến đột ngột, mà từ việc chấn chỉnh các cơ sở đào tạo ngoài trường học đến việc bỏ giáo trình tiểu học ở giáo dục mầm non đều mở đường cho chính sách \”giảm kép\”. Chỉ là cả phụ huynh và các nhà giáo dục đều không thể hình dung ra chính sách này sẽ nghiêm khắc như vậy.
Phía phụ huynh, họ một mặt ủng hộ chính sách của chính phủ, mặt khác cũng vẫn không khỏi lo lắng.
Có thể thấy, Thị trường dạy thêm, học thêm khổng lồ của Trung Quốc – vốn được định giá tới 120 tỉ USD hiện đứng trước nguy cơ sụp đổ, nếu không tìm ra lối thoát mới.
