Việt Nam hiện có gần 700.000 người bị sa sút trí tuệ (SSTT), nhưng chính sách y tế về SSTT gần như “trắng”.
Những thông tin quan trọng trên từ nghiên cứu của Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng (Trường Đại học Y Hà Nội) – nghiên cứu đầu tiên về SSTT ở Việt Nam. Kết quả nghiên cứu đã được công bố tại hội thảo tổ chức tại Trường Đại học Y Hà Nội.
Theo GS.TS. Lê Thị Hương – Viện trưởng Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng – Việt Nam hiện là một trong các nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Tỷ lệ người SSTT ở Việt Nam năm 2019 là gần 600 nghìn người và dự kiến năm 2050 sẽ tăng gấp 3 lần, khoảng 1,8 triệu người.
Trước thực trạng này, Việt Nam đã ký cam kết kế hoạch toàn cầu đối phó với SSTT, trong đó SSTT là ưu tiên y tế quốc gia. Đầu 2022, Chính phủ mới phê duyệt Kế hoạch Quốc gia về phòng chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần, trong đó, đề cập mục tiêu là 30% người mắc SSTT được sàng lọc và phát hiện. Để giúp Bộ Y tế và Chính phủ hoạch định được các chính sách cụ thể trong việc ứng phó với bệnh SSTT, Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng đã tiến hành nghiên cứu dự án “Tăng cường ứng phó với sa sút trí tuệ ở Việt Nam”
Từ đầu cầu trực tuyến tại Úc, PGS.TS. Nguyễn Tuấn Anh – một trong các chuyên gia tham gia dự án và đi sâu vào nghiên cứu hệ thống y tế về SSTT ở Việt Nam – cho biết: Quá trình nghiên cứu, các chuyên gia đã tìm kiếm nguồn từ Bộ Y tế, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Tổng cục Thống kê và WHO tại Việt Nam, nhưng không có được số liệu cụ thể về vấn đề SSTT, cũng không có thông tin nào về việc bác sĩ lão khoa làm việc liên quan đến SSTT.
Các dịch vụ chăm sóc dài hạn về SSTT hiện chủ yếu dựa vào gia đình/người chăm sóc không chính thức hay dịch vụ tại nhà như người giúp việc và đều không được đào tạo chính thức. Cả nước hiện có rất ít nơi chăm sóc bệnh nhân SSTT. Từ kết quả khảo sát tại 8 tỉnh đại diện các vùng miền trong cả nước về tình hình bệnh SSTT, TS. Phạm Bích Diệp – thành viên nhóm nghiên cứu – đưa ra thông tin đáng lưu ý: Kiến thức của cán bộ y tế về SSTT còn thiếu và yếu, khi những người được hỏi đều cho rằng SSTT là bệnh không chữa được, trong khi thực tế không phải tất cả các dạng SSTT đều không thể chữa được.
Nghiên cứu của các chuyên gia cũng chỉ ra: Hầu hết người dân đều nhận thức sai lầm về bệnh SSTT, khi coi SSTT là bệnh tuổi già. Từ thực tế nghiên cứu, các chuyên gia khuyến nghị Bộ Y tế cần chuẩn bị các kịch bản kế hoạch chính sách cho nhóm dân số già hóa trong tương lai, đồng thời, đề xuất mô hình quản lý, khám và điều trị bệnh nhân SSTT, cũng như tăng cường năng lực cho đội ngũ nhân viên y tế, cán bộ xã hội về kiến thức, kỹ năng chẩn đoán và quản lý người bệnh SSTT.
Đại diện nhà dưỡng lão tư nhân cũng cho biết có tới 30% người cao tuổi ở nhà dưỡng lão bị SSTT, nhưng đội ngũ chăm sóc không được hướng dẫn, đào tạo để biết chăm sóc bệnh nhân SSTT cho đúng. Đặc biệt, phần lớn người cao tuổi ở ngoài cộng đồng và cô đơn trong chính gia đình mình.
Bà Nguyễn Thị Tuyết Mai – Phó Chánh Văn phòng Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam – đề xuất: Việt Nam hiện có 12 triệu người cao tuổi, nên Bộ Y tế và Trung ương Hội Người cao tuổi nên có sự phối hợp và có chiến lược chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi để họ tiếp tục cống hiến, đóng góp cho gia đình và xã hội.
